KỶ NIỆM 111 NĂM NGÀY SINH ĐỒNG CHÍ HUỲNH TẤN PHÁT (01/01/1914 – 01/01/2025) – LÃNH ĐẠO TIỀN BỐI TIÊU BIỂU CỦA ĐẢNG VÀ CÁCH MẠNG VIỆT NAM

Cuộc đời của Kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát là một minh chứng rõ nét cho sự kiên cường, tài năng và lòng yêu nước sâu sắc. Một con người không chỉ góp phần làm rạng danh ngành kiến trúc, mà còn có những đóng góp to lớn trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do cho dân tộc. Với những cống hiến trong lĩnh vực chính trị, kiến trúc và cách mạng, ông đã để lại một di sản vô cùng quý báu cho đất nước. Chứng kiến hành trình đầy gian khó ấy, chúng tôi cảm nhận rõ ràng rằng sự hy sinh và tâm huyết của những người như Huỳnh Tấn Phát đã góp phần định hình nên thế hệ người Việt kiên cường, quyết tâm đi tới tự do.

Huỳnh Tấn Phát sinh ngày 15 tháng 2 năm 1913 tại xã Châu Hưng, huyện Bình Đại, tỉnh Mỹ Tho (nay thuộc tỉnh Bến Tre). Sinh ra trong một gia đình nghèo, ngay từ nhỏ ông đã bộc lộ khả năng học hỏi và sự thông minh vượt trội. Khi đến tuổi học trung học, ông lên Sài Gòn học tại trường Pétrus Ký, một ngôi trường danh giá. Năm 1933, ông thi vào học khóa 8 Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương và tốt nghiệp thủ khoa vào năm 1938. Sau khi nhận bằng kiến trúc sư, Huỳnh Tấn Phát đã quay trở lại Sài Gòn và làm việc tại văn phòng kiến trúc sư Chauchon – một văn phòng người Pháp tại số 68-70 đường Mayer. Chính từ những bước đầu vững chắc trong nghề nghiệp, ông đã có những cơ hội lớn, nhưng sự nghiệp của ông không dừng lại ở đó.

Đặc biệt năm 1940, ông đã trở thành kiến trúc sư Việt Nam đầu tiên mở văn phòng kiến trúc tư nhân tại Sài Gòn. Một trong những thành công đáng chú ý trong sự nghiệp của ông là vào năm 1941, khi ông giành giải nhất cuộc thi thiết kế khu Trung tâm hội chợ triển lãm Đông Dương do Toàn quyền Đông Dương Jean Decoux tổ chức. Các biệt thự do ông thiết kế trước năm 1943 tại Sài Gòn vẫn còn giữ nguyên vẻ đẹp cổ kính, hài hòa với khí hậu nóng ẩm phương Nam. Những công trình này như Biệt thự số 7 Lê Duẩn, Biệt thự số 151 Nguyễn Đình Chiểu, Biệt thự số 6 Nguyễn Huy Lượng vẫn là minh chứng cho tài năng kiến trúc của ông. Phong cách kiến trúc của Huỳnh Tấn Phát chịu ảnh hưởng từ trường phái kiến trúc hiện đại phương Tây nhưng vẫn giữ được nét đặc trưng của kiến trúc Việt Nam, đặc biệt là sự kết hợp giữa công năng sử dụng và tính thẩm mỹ phù hợp với khí hậu nhiệt đới. Những tác phẩm của ông không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc mà còn phản ánh những biến động lịch sử của Việt Nam trong thế kỷ 20. Thật tự hào khi những công trình ấy không chỉ là thành quả của một người nghệ sĩ tài ba mà còn là những bằng chứng sống cho một giai đoạn lịch sử, gắn liền với sự phát triển của đất nước.

Tuy nhiên, những năm sau đó, ông không chỉ nổi bật trong lĩnh vực kiến trúc mà còn có những đóng góp quan trọng trong phong trào cách mạng. Ngay từ khi còn trẻ, Huỳnh Tấn Phát đã bộc lộ tinh thần yêu nước mạnh mẽ. Trước Cách mạng tháng Tám 1945, Huỳnh Tấn Phát đã là chủ nhiệm báo Thanh Niên, một trong những tờ báo quan trọng tuyên truyền tư tưởng cách mạng, cổ vũ tinh thần đấu tranh chống ách đô hộ của thực dân Pháp. Đồng thời, ông còn tham gia phong trào Thanh niên Tiền Phong vận động đông đảo thanh niên Sài Gòn tham gia các hoạt động cứu tế và đấu tranh đòi quyền lợi cho nhân dân lao động. Ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương ngày 5 tháng 3 năm 1945. Trong Cách mạng tháng Tám, ông cùng một số trí thức Nam Bộ tham gia cướp chính quyền ở Sài Gòn-Chợ Lớn. Đặc biệt, ông là người chỉ đạo thiết kế và thực hiện công trình Kỳ đài cao 15 mét ghi danh 11 vị trong Lâm ủy Nam Bộ tại ngã tư Nguyễn Huệ – Lê Lợi chỉ trong đêm 24 tháng 8 năm 1945. Điều này cho thấy sự kết hợp hoàn hảo giữa tài năng kiến trúc và sự sáng tạo chiến lược của ông trong công cuộc giải phóng dân tộc. Chúng tôi cảm thấy tự hào về những trí thức, những con người như Huỳnh Tấn Phát, đã không chỉ dùng trí tuệ mà còn cả trái tim mình để tham gia vào cuộc đấu tranh giành độc lập cho dân tộc.

Năm 1946, ông được bầu làm đại biểu Quốc hội khóa I của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, và là ủy viên dự khuyết Ban Thường trực Quốc hội. Trong chiến tranh Đông Dương, Huỳnh Tấn Phát hoạt động bí mật tại Sài Gòn, bị bắt và giam tại Khám lớn Sài Gòn. Tuy nhiên, vào năm 1949, ông đã trốn thoát và ra chiến khu. Tại đây, ông giữ chức Ủy viên Ủy ban Kháng chiến Hành chính Nam Bộ, Giám đốc Sở Thông tin Nam Bộ và trực tiếp phụ trách Đài phát thanh Tiếng nói Sài Gòn-Chợ Lớn tự do. Trong những năm tháng gian khổ này, Huỳnh Tấn Phát đã thể hiện một tấm lòng kiên cường, sẵn sàng hy sinh tất cả vì lý tưởng của mình. Nhìn lại, chúng tôi càng thêm trân trọng và biết ơn những con người đã không ngại gian nan, hiểm nguy để mang lại tự do cho đất nước.

Sau Hiệp định Genève năm 1954, khi đất nước bị chia cắt, Huỳnh Tấn Phát không bỏ cuộc mà tiếp tục đấu tranh cho tự do, hòa bình, thống nhất đất nước. Ông tiếp tục tham gia các phong trào đòi thi hành Hiệp định Genève và đấu tranh cho một Việt Nam thống nhất. Năm 1960, ông bí mật rời Sài Gòn để tham gia Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Ông giữ chức vụ Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận, đồng thời là Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Dân tộc Giải phóng khu Sài Gòn-Gia Định. Khi chúng tôi đọc về những năm tháng đầy hy sinh của ông trong công cuộc giải phóng miền Nam, chúng tôi không thể không cảm phục tinh thần kiên cường, không khuất phục trước gian khổ và khó khăn.

Vào tháng 6 năm 1969, Huỳnh Tấn Phát được Đại hội đại biểu quốc dân miền Nam bầu làm Chủ tịch Cộng hòa Miền Nam Việt Nam và giữ chức vụ này cho đến khi đất nước tái thống nhất vào năm 1975. Trên cương vị này, ông đã có những đóng góp quan trọng trong việc củng cố và lãnh đạo chính quyền cách mạng miền Nam, tạo cơ sở pháp lý và chính trị vững chắc cho cuộc đấu tranh thống nhất đất nước. Sự lãnh đạo và chỉ đạo của ông trong giai đoạn khó khăn đó là một dấu ấn quan trọng trong cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam. Chúng tôi cảm thấy rằng, mỗi bước đi của ông đều mang trong mình tầm nhìn và lý tưởng về một đất nước thống nhất, tự do và hòa bình.

Sau khi Việt Nam thống nhất, Kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát tiếp tục đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước mới. Ông được cử làm Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Chủ nhiệm Ủy ban Xây dựng cơ bản Nhà nước, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam. Ông đã trực tiếp chỉ đạo và tham gia quy hoạch thủ đô Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và nhiều thành phố lớn khác như Phan Thiết, Nha Trang, Vũng Tàu, Tây Ninh… Những đóng góp của ông đã giúp Việt Nam có nền kiến trúc hiện đại và bền vững. Điều này càng làm chúng tôi thấy tự hào về những con người cống hiến hết mình cho sự phát triển không chỉ trong chiến tranh mà còn trong thời bình, không ngừng phấn đấu xây dựng một đất nước vững mạnh.

Không chỉ trong lĩnh vực kiến trúc, Huỳnh Tấn Phát còn giữ nhiều chức vụ quan trọng khác trong hệ thống chính trị của đất nước, như Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Tất cả những gì ông cống hiến cho đất nước là minh chứng rõ ràng nhất cho phẩm chất cao quý của một người cách mạng tận tụy.

Ông qua đời vào ngày 30 tháng 9 năm 1989 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Dù ông đã ra đi, nhưng những đóng góp của ông cho đất nước vẫn mãi được ghi nhớ. Các công trình, địa danh và tên tuổi của ông sẽ mãi là những biểu tượng của lòng yêu nước và sự hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam. Chúng tôi cảm thấy một niềm xúc động sâu sắc mỗi khi nghĩ về ông, một con người đã bỏ lại tất cả để chiến đấu cho lý tưởng tự do của dân tộc, để lại một di sản mà mọi người đều có thể tự hào.

Tên ông đã được đặt cho nhiều con đường tại các thành phố lớn, như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Huế, Nam Định và Bến Tre – quê hương ông. Những con đường này không chỉ là nơi đi lại, mà còn là những dấu ấn trong lịch sử, ghi nhớ công lao to lớn của một người con ưu tú của dân tộc. Năm 2023, để vinh danh ông, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam cùng Tỉnh ủy Bến Tre đã tổ chức các hoạt động trọng thể nhân kỷ niệm 110 năm ngày sinh của ông. Các hoạt động này bao gồm chương trình nghệ thuật đặc biệt “Người vẽ cờ giải phóng” và lễ dâng hương tại đền thờ ông tại Bến Tre. Những sự kiện này là minh chứng cho lòng tri ân sâu sắc của dân tộc đối với những đóng góp vĩ đại của ông.

Nhiều đồng nghiệp và nhân vật lịch sử cùng thời đều dành sự kính trọng lớn đối với Huỳnh Tấn Phát. Giáo sư, Kiến trúc sư Nguyễn Hữu Thái từng nhận xét: “Ông Huỳnh Tấn Phát không chỉ là một kiến trúc sư tài ba mà còn là một nhà lãnh đạo có tầm nhìn, người đã cống hiến cả đời cho sự nghiệp kiến trúc và cách mạng của dân tộc”. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng từng nhấn mạnh: “Huỳnh Tấn Phát là người có bản lĩnh, luôn đặt lợi ích của đất nước lên trên hết, từ kiến trúc cho đến công cuộc kháng chiến giành độc lập”.

Từ những đóng góp trong kiến trúc đến những chiến công trong sự nghiệp cách mạng, cuộc đời Huỳnh Tấn Phát là một hành trình dũng cảm, sáng tạo và đầy hy sinh vì Tổ quốc. Những di sản mà ông để lại không chỉ là các công trình kiến trúc mà còn là những bài học về lòng yêu nước, ý chí kiên cường và tinh thần đổi mới. Điều này làm chúng tôi cảm thấy vô cùng tự hào và biết ơn những người như ông đã cống hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.

 

Tác giả: Chi bộ 4

Tài liệu tham khảo

1. Bài viết “Đồng chí Huỳnh Tấn Phát với Đảng bộ và Nhân dân Sài Gòn – Gia Định trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ”, Trang tin điện tử Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh. (https://www.hcmcpv.org.vn/tin-tuc/dong-chi-huynh-tan-phat-voi-dang-bo-va-nhan-dan-sai-gon-gia-dinh-trong-hai-cuoc-khang-chien-chong-1491904861)
2. Bài viết “Kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát”, Trang Viện Kiến trúc – Hội Kiến trúc sư Việt Nam. (https://vienkientruc.vn/kien-truc-su-huynh-tan-phat/)
3. Bài viết “Huỳnh Tấn Phát – Một trí thức mẫu mực”, Trang Nông nghiệp Việt Nam. (https://nongnghiep.vn/huynh-tan-phat—mot-tri-thuc-mau-muc-d225466.html)
4. Bài viết “Cuộc đời đồng chí Huỳnh Tấn Phát ghi dấu nhiều nét son của một trí thức chân chính, dấn thân vì nghĩa lớn”, Trang Tuổi trẻ Bình Định. (https://tuoitrebinhdinh.vn/cuoc-doi-dong-chi-huynh-tan-phat-ghi-dau-nhieu-net-son-cua-mot-tri-thuc-chan-chinh-dan-than-vi-nghia-lon/)